preguntas

A poboación romana está constituída por dous grandes bloques humanos: homes libres e escravos. Os homes libres poden ser cidadáns (cives) ou estranxeiros (peregrini). A estes últimos permíteselles residir en Roma, pero carecen de dereitos políticos. Os cidadáns posúen a civitas ou cidadanía, cuxos elementos son: Dereitos políticos Ius suffragii: dereito de sufragio activo, é dicir, dereito a emitir o seu voto en cuestións relativas ao Estado. Ius honorum: dereito a ser elixido para ocupar cargos públicos. Ius provocationis ad populum: dereito de apelar, ante a asemblea do pobo, contra a sentenza de azotes ou morte dictada por un maxistrado. Dereitos civís Ius connubii: dereito a contraer matrimonio válido segundo as leis romanas. Ius commercii: dereito á propiedade e ao comercio. Ius (legis) actionis: posibilidade de facer valer os seus dereitos fronte á lei. Estes dereitos poden adquirirse por nacemento, por manumisión, por lei ou por concesión especial do Estado; así mesmo, poden perderse total ou parcialmente. Os cidadáns dividíanse, nun principio, en patricios e plebeyos. Os patricios eran os descendientes dos primitivos romanos, e constitúen a aristocracia do sangue. Os plebeyos forman a maioría da poboación en Roma, e proceden sobre todo dos pobos sometidos e da inmigración; esta masa está separada dos patricios por carecer do ius connubii, pero vai conquistando aos poucos, tras longas e tenaces loitas, a igualdade de dereitos cívicos, sobre todo debido á necesidade da súa cooperación no terreo militar. Trala expulsión dos reis (509 a. C.), comezan as loitas sociais entre patricios e plebeyos, coa esixencia destes do recoñecemento dos seus dereitos políticos e civís. A partir do 302 a. C. a plebe consegue o acceso a todas as magistraturas. Ao equipararse políticamente patricios e plebeyos, a antiga nobreza de sangue perde gradualmente a súa importancia e deixa paso á nobreza dos cargos públicos (ordo senatorius ?orde senatorial-) e á nobreza do diñeiro (ordo equester ?clase dos cabaleiros-). O ordo senatorius ou nobilitas (acceso ao Senado), creado por Augusto como categoría xurídica pechada e carácter hereditario, está constituído tanto por patricios como por plebeyos, cuxos antepasados desempeñaran unha magistratura do cursus honorum (cuestor, edil, pretor ou cónsul). O plebeyo que conseguía chegar a edil curul[1] convertíase en homo novus, e fundaba a nobilitas da súa familia. Esta clase senatorial denominaba aos seus membros optimates e boni cives, e representa a primeira clase da sociedade. O ordo equester integrou unha rica burguesía dedicada ás actividades económicas e xudiciais. Como os senadores non podían dedicarse ao comercio nin aos negocios, os cabaleiros dedicáronse ao comercio a gran escala, ao cobro de impostos públicos, a contratistas de obras públicas, etc. Outra categoría dentro dos homes libres constituíana os chamados clientes. Tratábase de cidadáns libres que voluntariamente poñíanse baixo a protección dunha persoa rica (patronus ?patrón-). Nos primeiros tempos, a clientela supuxera unha relación íntima e case sagrada entre patrón e cliente, pero se converteu durante o imperio nunha relación de aluguer: o cliente pasou a ser unha figura decorativa, mal paga e peor tratada, no séquito do seu señor. No século II d. C. hai uns 150.000 clientes en Roma, procedentes dos proletarios[2]. A inmensa maioría da poboación de Roma pode ser englobada baixo o nome de tercer estado (plebeyos pobres), e nela predominaba moitísimo, sen ningunha dúbida, o proletariado, cuxa existencia viraba en torno ao lema panem et circenses. Pero á beira desta pobreza, había entre as xentes de humilde condición quen gozaban de benestar e de riqueza. Os escravos eran só cousas, non seres humanos. O poder dos seus amos sobre eles era ilimitado, podendo ata darlles morte, aínda que na época da república a súa situación faise máis humana. O escravo carece de bens persoais e non pode contraer matrimonio legal; podían elixir unha compañeira de esclavitud para celebrar con ela un matrimonio entre escravos (contubernium). Os escravos traballaron en obras públicas, minas, canteiras, explotacións rurales, etc. Á beira dos servi privati estaban tamén os servi publici, propiedade do estado, que estaban empregados nos servizos públicos, como persoal de bombeiros, augas, remeros, axudantes de sacerdotes e maxistrados, etc. Os escravos podían recuperar a súa liberdade (manumisión), ben como recompensa a unha boa conduta ben porque o propio escravo compráballa ao seu amo. O escravo manumitido denominábase liberto, que goza de dereitos limitados e continúa debendo ao seu antigo dono respecto e fidelidade. As actividades comerciais, como tamén as artesanales, estaban no seu maior parte en mans de escravos e libertos, porque os homes libres, aínda que fosen pobres, consideraban estas profesións como indignas deles. A situación da muller. En Roma, nos primeiros tempos, o pater familias tiña un completo control sobre a súa esposa e a súa familia, pero en xeral a lei romana concedía á muller máis dereitos que a grega. Non vivían recluidas en casa e comían cos seus esposos; eran libres para abandonar a casa e visitar non só tendas, senón tamén lugares públicos como teatros e xulgados. Moitas mulleres romanas de clase elevada eran influyentes e tomaban parte activa nos asuntos sobre os que se discutía nas súas casas. A muller romana casábase generalmente entre os trece e os dezasete anos. Unha vez dentro da súa casa, a muller ocupaba unha posición bastante independente, sobre todo en época imperial, cando se considerou á muller como propietaria dos bens que ela aportara ao matrimonio. Así era lóxico que as mulleres empuñasen con frecuencia as rendas da casa, mandando nelas máis que o marido e ata sobre el. A posición independente que a muller ocupaba en Roma baixo o Imperio levaba aparejada unha forte tentación que a empuxaba ás veces a romper as trabas impostas ao seu sexo. Aínda que non chegarían a facerse frecuentes os casos de mulleres que participaban en torneos gimnásticos ou que pelexasen como gladiadores, si foron máis frecuentes os casos de mulleres interesadas pola marcha dos asuntos do mundo e que tomaban parte activa deles.