Para outros usos deste término, véxase Decadencia do Imperio Romano (desambiguación). Pórtaa Maggiore de Roma. Gravado de Giovanni Battista Piranesi (1775).A decadencia e caída do Imperio Romano é un concepto historiográfico que fai referencia ás transformacións operadas durante a Anarquía Militar e o Baixo Imperio Romano, que a partir de 395 conduciron a un rápido deterioro do poder romano, e ao hundimiento do Imperio de Occidente, cuxo último emperador efectivo, Rómulo Augusto, foi deposto polo caudillo hérulo Odoacro, empregado ao servizo de Roma. A decadencia e caída do Imperio Romano é unha das cuestións máis debatidas e estudadas da Historia. É considerada por algúns como "o maior enigma de todos", e foi un dos eixes do discurso histórico clásico desde San Agustín de Hipona. A ruína da “Roma eterna” ha perdurado como o paradigma por excelencia do agotamiento e morte das civilizacións, unha caducidade mundana interpretada como o precedente e anuncio do fin do mundo ou, polo menos, da civilización occidental. Os ss. XX e XXI viron multiplicarse o interese por este problema histórico, debido probablemente ao feito de que a civilización contemporánea ten moitos trazos comúns coa da Antigüidade Tardía, e a que a cultura occidental está nun período de transición, como a Roma dos ss. III e IV.[1] A historiografía oscilou entre unha interpretación minimalista (a interrupción da serie de emperadores na parte occidental do Imperio) e unha maximalista (o hundimiento dunha civilización e o crebo dunha historia do mundo dividida en dúas etapas: unha antiga-pagana e outra moderna-cristiá). De igual modo, dun extremo ao outro do espectro de teorías propostas, considerouse o proceso como unha longa transformación debida a fenómenos endógenos (a "decadencia") ou un derrubamento repentino por causas fundamentalmente exógenas (a "caída"). Na actualidade predominan as teorías exógenas menos dramáticas, aínda que sen restar importancia aos problemas internos e as consecuencias que produciu a irrupción dos germanos no Imperio. Esta concepción continuista defende a pervivencia ata época carolingia -malia as invasións e violencias- das estruturas político-económicas fundamentais e da concepción do poder do mundo tardorromano. Xa suxerida polo soado historiador belga Henri Pirenne, esta corrente continuista tería o seu maior exponente en Walter Goffart, da Universidade de Toronto, ata certo punto en autores como o británico Peter Heather, e no seu caso máis extremo na moi criticada corrente fiscalista do francés Jean Durliat. Un exemplo serían as palabras do profesor Gonzalo Fernández Hernández, da Universidade de Zaragoza: O Imperio Romano de Occidente enfróntase a uns problemas entre 454 e 476 que desembocan nunha reunificación do Imperio (...) 476 non supón o fin de Imperio algún (...) os soberanos bárbaros federados ao Imperio Romano recoñecen a soberanía nominal dun único emperador con sé en Constantinopla (...) en teoría esta situación perdura ata a coronación imperial de Carlomagno... [2] Por outra banda, segue habendo quen defenden unha visión máis "catastrofista" e acorde á concepción tradicional deste problema histórico, tal é o caso do arqueólogo británico Bryan Ward-Perkins. De igual modo, hai diferenzas entre quen poñen o acento no carácter romanista endógeno das transformacións (como Goffart), e quen pola contra apuntan cara ao carácter germanista exógeno (como o austriaco Walter Pohl